به نقل از «ایران اکونومیست»

پیامبر (ص) در مسائل اجتماعی قائل به مشورت بودند

تاریخ انتشار: ۲۱ دی ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۸۲۳۴۱۱

یک استاد دانشگاه تهران ضمن اشاره به رویکرد عقلانی پیامبر(ص) در حل مشکلات جامعه و مدیریت آن گفت: پیامبر(ص) در یک جامعه، نظامی ایجاد کرد که گروه‌های مختلف در کنار هم زندگی کنند و همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند.

به گزارش ایران اکونومیست، مجید معارف -استاد دانشگاه تهران- در دومین همایش «قرآن و عترت از منظر اسلام شناسان ایران و جهان» عنوانی که برای این بحث انتخاب کرده بود ارزش تعقل در اسلام و مواجهه عقلانی رسول خدا(ص) با حوادث اجتماعی عصر خود بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این بحث که ارزش تعقل در قرآن است در حد یک الی دو نکته به شرح ذیل بیان شد: 

تعقل به کارگیری عقل در امور زندگانی و کشف احکام دینی است چون یکی از منابع چهارگانه فقه که در اصول فقه خیلی درباره آن بحث است «عقل» است. طبعا این مبتنی بر یک مبنا است و آن حجیت و اعتبار و اصالت عقل است. در همان روایات عقل و جهل، حدیث معروف امام کاظم(ع) تلالو خاصی دارد که حضرت می‌فرمایند خداوند دو حجت دارد یکی ظاهری و یکی باطنی، حجت باطنی عقل است و حجت ظاهری انبیا و ائمه. در این روایت از عقل به عنوان یک حجت تعبیر شده است. اتفاقا همین معنا در حدیثی از امام رضا(ع) مورد تاکید قرار می‌گیرد و می‌فرماید عقل حجت است و عقل است که به واسطه آن خدا پرستیده می‌شود. از اینگونه تعابیر در قرآن و روایات بسیار زیاد است.

خود آیه «وَقَالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا کُنَّا فِی أَصْحَابِ السَّعِیرِ» دلیلی بر حجیت عقل است. این آیه بیان می‌کند ما یک حجت نقلی و دریافتی داریم و یک حجت عقلی داریم که اگر اهل جهنم به هرکدام از این دو حجت تمکین می‌کردند و فرمان می‌بردند سر و کارشان به جهنم نمی‌افتاد. در روایات اصول کافی دو جا آمده است که وقتی سوال می‌شود عبادت چه ارتباطی با عقل دارد امام می‌فرمایند کسی که عبادت کند ولی عقل نداشته باشد خیری در پی ندارد. در روایت دیگری می‌خوانیم هر خیری در سایه عقل به دست آوردنی است و کسی که عقل ندارد دین ندارد.

حال می‌خواهم درباره مواجهه عقلانی پیامبر(ص) در حوادث اجتماعی صحبت کنم. به نظر من مواجهه عقلانی رسول خدا با حوادث دوران زندگی‌شان حداقل بر پایه سه اصل متکی بوده است: اصل اول همزیستی مسالمت‌آمیز گروه‌های اجتماعی در یک جامعه با اختلافات سلیقه‌ای و حتی اعتقادی است. پیامبر(ص) به این مطلب فکر می‌کرد و در یک جامعه نظامی ایجاد کرد که گروه‌های مختلف در کنار هم زندگی کنند و همزیستی مسالمت‌آمیز داشته باشند. 

اصل دوم اعتقاد به شور و مشورت بود و این مشورت تشریفاتی نبود به این معنا که پیامبر(ص) مشورت کند ولی کار خودش را بکند. آیه شریفه می‌فرماید: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ». این مشورت در سیره پیامبر(ص) یک امر حقیقی بود و یک مسئله تشریفاتی نبود. همه تواریخ نوشتند نظر شخصی پیامبر(ص) این بود که در جنگ احد مسلمانان در مدینه بمانند ولی برخی گفتند خارج از مدینه بجنگیم، پیامبر(ص) هم همین نظر را پذیرفتند. ناکامی در جنگ احد به دلیل استفاده از مشورت اصحاب نبود بلکه دلایل دیگری داشت. علی رغم اینکه ایشان پیامبر خدا بودند ولی در مسائل اجتماعی قائل به استفاده از مشورت بودند.

مورد سوم اصل مدارا با مردم حتی مخالفان و مقدم داشتن صلح بر جنگ است. در جهان‌بینی اسلامی در کنار هشیاری‌هایی که باید داشته باشیم، باید توجه کرد که نظر قرآن تقدم صلح بر جنگ است. پیامبر(ص) همواره قائل به صلح و مدارا بودند و با مردم مدارا می‌کرد چه در زمانی که در مکه بود و چه زمانی که در مدینه بودند. پیامبر(ص) هم در برخورد با دشمنان اهل صلح و مدارا بود و هم در برخورد با مومنین. تاریخ هم نشان داد صلح مبین پیامبر(ص) در صلح حدیبیه بود.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: مجید معارف

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: مجید معارف پیامبر ص

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۸۲۳۴۱۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بزرگترین خدمت و جهاد خدمت به مردم است

به گزارش خبرنگار حوزه استان‌ها خبرگزاری تقریب، ماموستا فایق رستمی امروز در خطبه های نماز عبادی سیاسی جمعه این هفته در جمع نمازگزاران و مؤمنان شهر سنندج با تبریک هفته معلم به تمام معلمان و دانش آموزان و دانشمندان و روشنفکران جامعه  اظهار داشت: خداوند متعال و پیامبر بزرگوار اسلام (ص) در وصف معلم و اهل علم آنچنان بیان کرده که انسان نمی تواند آن را توصیف کند.

وی در ادامه گفت: خداوند سینه دانشمندان و عارفان و معلمان را به عنوان لوح محفوظ قرار داده و یکی از شئون بزرگ معلم این است که خداوند متعال بسیاری از آیات الهی را در سینه معلم قرار داده است و در این باره نیز پیامبر اکرم (ص) فرمود: در روز قیامت خداوند مرکب عالمان و دانشمندان را با خون شهدا بر روی امت ها و انسانها می کشد و این بزرگی عالم و معلم را می رساند؛ همچنین در حدیث دیگری آمده است کسی که لباس و راه بزرگ علم و دین را در بر می گیرد خداوند درجه شهادت را به او می دهد.

ماموستا رستمی تصریح کرد: آنچنان شأن معلم بزرگ و مهم است که پیامبر اسلام (ص) فرمود: خداوند متعال وقتی مرا به عنوان معلم روانه کرد؛ و در حدیثی دیگری آمده است که نزدیک ترین افراد جامعه بشری به درجه پیامبری شغل معلمی است.

وی در ادامه گفت: شریعت اسلام برای هر انسانی سه پدر و مادر را تعیین و قرار داده است؛ اول پدر و مادر اصلی خود، دوم پدر و مادر همسر و سوم معلمان و علما هستند، اما متأسفانه گاهی در جامعه به معلمان بی احترامی می شود که باید مواظب باشیم قدردان زحمات معلمان خود باشیم.

امام جمعه سنندج در ادامه خطبه های نماز جمعه روز بسیج دانش آموزی را تبریک گفت و افزود: سپاه پاسداران در کمک به نیازمندان و فقرا اقدامات خوبی انجام داده که باید قدردانی کرد و امیدواریم این کمکها استمرار داشته باشد.

بزرگترین خدمت و جهاد خدمت به مردم است

ماموستا رستمی در ادامه خطبه های خود اظهار داشت: بزرگترین هدف در دین اسلام خدمت به مردم، و بخصوص فقرا در راستای عمران، آبادانی، توسعه و شناخت وظایف و خدمتگزاری و تعامل و ارتباط با مردم و وطیفه شناسی است به طوری که این موارد دغدغه اصلی پیامبران الهی بوده و همه پیامبران الهی با این اهداف آنها را به میان جامعه بشری برای رفع رنج و احساس همدردی آورده است.

وی بیان کرد: خدمت به مردم آنچنان مهم است که خدواند عبادت خود را در بندگی و خدمتگزاری به مردم قرار داده و بزرگترین میدان جهاد، جهاد در راه خدا و کمک به فقرا و خدمتگزاری است و خداوند متعال امر می کند که امانات را به صاحبانش برگردانیم و پیامبر اکرم (ص) در این باره فرمود: «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته».

خطیب نماز جمعه سنندج با بیان اینکه خداوند متعال سه قشر امرا، علما و دانشمندان و ثروتمندان را همواره مورد امتحان قرار می دهد؛ تأکید کرد: مسئولان باید شب و روز به فکر فقرا و نیازمندان باشند و کاری که بزرگان دین انجام دادند و به فکر نیازمندان بودند را الگوی خود قرار دهند.

ماموستا رستمی در ادامه گفت: فقرا مرکز ترحم اند و بزرگترین مسئولیت، رسالت و خدمت به عهده مسئولان است؛ مسئولان باید مرجع مردم باشند، زیرا رکن اسلام خدمت به عام المنفعه است، الحمدلله ما در کشوری زندگی کنیم که از هر لحاظی غنی است و مسئولان باید تلاش کنند تا عدالت برقرار باشد.

امام جمعه سنندج در بخش دیگر از خطبه به اهمیت عفاف و حجاب اشاره کرد و ابراز داشت: خداوند متعال در مورد پاکی و عفت حضرت مریم علیها السلام، حضرت خدیجه همسر پیامبر (ص)، حضرت فاطمه (س) دخت نبی مکرم اسلام، و سایر امهات المومنین در قران کریم آن گونه بیان کرده است.

وی خطاب به زنان و دختران امروز در مورد عفت و پاکدامنی و حجاب آنها و الگو برداری از این زنان پاکدامن تأکید کرد و افزود: خداوند از حجاب و عفت شما بانوان مؤمنه و مسلمان و باعفت آن گونه دفاع می کند و شما را در ردیف این زنان بزرگ قرار می دهد.

ماموستا رستمی همچنین در ادامه با اشاره به آیاتی از قرآن کریم افزود: خداوند در آیاتی از قرآن کریم به دفاع پروردگار از خانه خدا و کعبه در مقابل ابرهه اشاره کرده است و آن گونه هم امروز از مردم مظلوم و بی دفاع غزه و فلسطین دفاع می کند که تمام دانشجویان کشور آمریکایی امروز در خیزشی از آنان دفاع کرده اند، لذا دشمنان بدانند خداوند امت اسلام به ویژه مسلمانان فلسطین را نهایتاً پیروز می گرداند.

انتهای پیام/